حالا که اطلاعاتتان راجع به علت های گریه نوزاد نظیر بیخوابی و به هم خوردن برنامه خواب، قولنج کردن, دندان نوزاد و … به حد کافی رسیده، باید به اهمیت تغذیه با شیر مادر بپردازیم و ببینیم بهترین روش شیر دادن به نوزاد کدام است. پس در ادامه با ما همراه باشید…
تغذیه با شیر مادر
فقط در صورتی که خود شما و یا فرزندتان دارای مشکلی باشید، از تغذیه کودک با شیر مادر معاف می‌‌شوید؛ پس لطفاً آن را آزمایش کنید. در صورت عدم کارآیی، هر آن می‌‌توانید پستانک را جایگزین نمائید. تحقیقات جدید نشان داده است که به منظور ترشح کامل شیر، مادر در سه هفته اول بعد از زایمان فقط باید از پستان خود به نوزاد شیر بدهد.
شیر مادر (پستان) بهترین است
در شش ماه اولیه زندگی کودکتان، تغذیه یعنی شیر – شیر مادر یا شیر خشک. بیش از ۹۵ درصد از مادران از نظر فیزیکی قادر به تغذیه نوزادشان با شیر خود هستند. شما نیز اگر قادرید، باید این کار را انجام دهید. شیر مادر به عنوان غذایی کامل برای نوزاد، دارای عناصری است که دانشمندان اخیراً کشف آنها را شروع کرده‌اند.
شیر مادر در چند روز اولیه تولد از آغوز تولیدشده که آنتی‌‌بادیهای لازم برای مقاوم کردن کودک در مقابل میکروبهای وارده به بدن را در اختیار او قرار می‌‌دهد، این ماده سپس به مخلوطی از آغوز و شیر و در انتها به شیر خالص تغییر می‌‌یابد.
پس از آن همراه با رشد کودک، شیر به روشهای پیچیده‌ای با نیازهای نوزاد تنظیم می‌‌شود. ترکیب شیر حتی طی یک بار تغذیه تغییر می‌‌یابد. یک نوزاد شیرخوار ابتدا با شیر دارای چربی کمتر و سپس با ادامه تغذیه، با شیر دارای چربی بیشتر تغذیه می‌‌شود.
شیر مادر، ماده قدرتمندی است، که قادر به از بین بردن باکتریها، ویروسها، انگلهای روده و حتی متوقف کردن رشد سلولهای سرطانی است. کودکان تغذیه‌شده با شیر مادر دارای آلرژیهای کمتری هستند و کمتر به دیابت مبتلا می‌‌شوند.
شیر دادن از پستان آسان است. اغلب مادران بعد از ناراحتی و سختی اولیه این موضوع را درک می‌‌کنند. برای بعضی مادران نیز در چند هفته اولیه، یادگیری صحیح چگونگی شیر دادن یک تلاش و چالش است. اما، به یاد آورید چه مدت طول کشید تا دوچرخه‌سواری یاد گرفتید؟ از این یادگیری خوشحال نیستید؟ در درازمدت، درست مثل دوچرخه‌سواری، شیر دادن از پستان، زندگی شما را بسیار آسان‌تر میکند.
اندازه پستان مادر، بر خلاف سایر مسائل پزشکی که بعداً مورد بحث قرار می‌‌گیرند، در موفقیت شیردهی عامل مهمی محسوب نمی‌‌شود. کوچکی پستان برای مادر یک نقصان و کاستی نیست. بلکه به عکس ممکن است یک مزیت باشد – به آسانی می‌‌توان نوزاد را با یک دست شیر داد (و با کمی تجربه و تمرین حتی بدون استفاده از دست)؛ زیرا تنها مراقبت از کودک لازم است و نیازی به نگه‌داشتن پستان ندارید. از طرفی ما احتمالاً برای یک بار در طول زندگی با اشتیاق به طولانی کردن دوره شیردهی تشویق می‌‌شویم؛ زیرا قادر به پوشیدن لباس جلودکمه‌دار خواهیم بود.
جسیکا می‌‌گوید: «تنها چیزهایی که یک زن برای شیر دادن لازم دارد مجاری شیر و نوک سینه است. اندازه پستانها اهمیتی ندارد. من قبل از دوره بارداری تنها می‌‌توانستم از سوتینهای دخترانه استفاده کنم و حالا آن‌قدر شیر دارم که قادر به تغذیه نوزادهای دوقلو هستم».
برای تغذیه کودک با شیر خشک، باید یخچال یا کیف لوازم بچه را به امید یافتن یک شیشه شیر آماده جستجو کنید. سپس، ضمن تلاش برای آرام کردن نوزاد گرسنه که به مرور عصبانی و برافروخته نیز خواهد شد، شیشه شیر را کمی گرم کنید. تغذیه توسط پستانک کاری است که باید با استفاده از دو دست انجام گیرد. زمانی که شما کودک و بطری را با هم نگه‌داشته‌اید قادر به انجام کار دیگری نیستید.
چاقی کودک توسط شیر مادر
هضم شیر مادر آسان‌تر از شیر خشک است. کودکی که از شیر مادر تغذیه میکند، به ندرت به اسهال یا یبوست مبتلا می‌‌شود و (باور کنید، موضوع مهمی است) پوشک آلوده او بوی زننده‌ای ندارد. البته بوی مختصر ولی نه چندان بدی وجود خواهد داشت. در حقیقت، مدفوع کودک شبیه خردل است و تا اندازه‌ای بوی آن را دارد.
دلایل زیادی برای تغذیه کودکان توسط شیر مادر وجود دارد. از نظر آماری، کودکان تغذیه‌شده با شیر مادر باهوش‌تر و دارای رشد ادراکی بیشتری هستند و آرواره آنها رشد بهتری پیدا میکند. تغذیه با شیر مادر هزینه کمتری دارد و در زمان نیاز به شما آرامش می‌‌بخشد. عادت ماهانه مادر ممکن است تا ماهها بعد از تولد شروع نشود. زمانی که به گذشته نگاهی بیندازید، اوقاتی را که صرف شیر دادن نوزادتان کرده‌اید، یکی از بهترین تجربیات زندگی خود خواهید دانست.
پزشکان توصیه می‌‌کنند…
آکادمی امریکایی پزشکان متخصص کودکان توصیه میکند که:
- مادران حداقل در یک سال اول، نوزادشان را با شیر خود تغذیه کنند و پس از آن با توافق دوجانبه مادر و کودک این کار ادامه یابد.
- نوزاد در شش ماه اول زندگی فقط با شیر مادر تغذیه شود.
- با ظهور علائم گرسنگی، به نوزاد خود شیر دهید.
- غذاهای کمکی، مانند آب یا شیر خشک نباید به نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌‌شوند، داده شود، مگر به دلایل پزشکی.
تأیید شده توسط مادر…
علاوه بر مزایای سلامتی و تغذیه‌ای‌ِ شیر مادر، جلوه‌هایی از سادگی و صرفه‌جویی نیز در این امر وجود دارد. جابه‌جایی نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌‌شوند، آسان است. می‌‌توانید به مدت زمان نامحدودی بدون نگرانی از تمام شدن آب جوش برای آماده کردن شیر خشک و تغذیه نوزاد، او را همراه خود به هر نقطه‌ای ببرید.
تغذیه نوزاد با شیر مادر حتی از نظر حفظ محیط زیست نیز عملی مسئولانه‌تر است. شما دیگر مصرف‌کننده جعبه‌های مقوایی یا قوطیهای فلزی و سپس رهاکننده آنها در محیط زیست نیستید. همچنین دیگر دچار نگرانی در باره همراه داشتن شیشه پستانک، سرپستانکی و وسایل آماده کردن شیر خشک یا در صورت دور بودن از منزل، نگران تهیه آنها نخواهید بود.
تغذیه کودک با شیر مادر، پاداشهایی برای مادر نیز دربر دارد. این عمل بهتر از ورزش با دستگاه تردمیل چربیهای اضافی را می‌‌سوزاند و احتمالاً از سرطان سینه نیز پیشگیری میکند. شیر دادن از سینه، شما را درست در زمانی که بسیار لازم است شاداب و سرحال می‌‌سازد. پرولاکتین «هورمون مادرانه» احساسی از آرامش و سلامت ایجاد میکند.
شاید تغذیه کامل یا کمکی نوزادتان با شیر خشک لازم باشد، اگر:دارویی برای شما تجویز شود که بر روی شیرتان تأثیرگذار و برای نوزاد خطرناک است (توجه داشته باشید در این مورد اطلاعات واضح و دقیقی از پزشک خود بگیرید).
مجبورید به کار بازگردید و فرصت کافی برای دوشیدن شیر ندارید یا نمی‌‌توانید شیر کافی بدوشید.
در گذشته عمل جراحی مهم پستان داشته‌اید. زنانی با اعمال جراحی کوچک پستان مانند برداشتن توده‌های خوش‌خیم، مشکلی در مورد شیردهی ندارند. پستانهایی که در ضمن جراحی مجاری شیر در آنها قطع نشده باشد به خوبی از عهده این کار برمی‌‌آیند. معمولاً عمل جراحی کاهش حجم پستان بیشترین مشکلات را ایجاد میکند.
بیماری بسیار مسری مثل ایدز (اچ.آی.وی) یا سل مبتلا باشید.
اولین تغذیه نوزاد از شیر مادر
نوزادتان همین حالا به دنیا آمده و اگر وضع مناسبی داشته باشد، همسر یا پرستارتان او را روی شکمتان قرار داده است. اگر حال و حوصله مناسبی دارید، می‌‌توانید بلافاصله به فرزندتان شیر بدهید، ولی نباید احساس کنید که مجبورید این کار را در همان لحظه انجام دهید.
کمی صبر کنید تا هر دو شما تحمل این کار را داشته باشید. حتی اگر شما آماده باشید، نوزادتان ممکن است آماده نباشد. دلواپس نباشید. واقعاً عجله‌ای در کار نیست. احتمالاً در ساعتهای اولیه بعد از زایمان هر دوی شما به خواب می‌‌روید. سپس هر دو بیدار می‌‌شوید و آماده دست و پنجه نرم کردن با این تجربه جدید خواهید بود.
هنگامی که نوزادتان آمادگی این اولین شیر خوردن را داشته باشد، شروع و آزمایش کنید. بر اساس گفته جین راش، قابله، «نوزادِ تازه متولدشده، گرسنه است و میل دارد غذا بخورد. او را زیر سینه خود قرار دهید. پستان را خواهد مکید. این کار نتیجه خواهد داد، چرا که نه؟»
سر جای خود
چنانچه بخواهید مطابق یکی از دو حالت بالای صفحه به نوزاد خود شیر بدهید (تصویر صفحه بعد)، روی تخت بنشینید، بلوز خود را بالا بکشید و بالشی در دامان خود قرار دهید. دقت کنید که پشت و آرنج خود را روی تکیه‌گاهی قرار دهید؛ به این منظور احتمالاً به بالش یا کوسن دیگری نیاز خواهید داشت. محل و حالت خود را کاملاً مناسب و راحت‌کنید. چنانچه سینه‌های بزرگی دارید، یک حوله کوچک یا پارچه دیگری را لوله کنید و زیر سینه‌ای که می‌‌خواهید از آن شیر دهید بگذارید تا وزن پستان بر آن قرار گیرد. سپس از پرستار بخواهید نوزاد را در اختیار شما قرار دهد.
قدم به قدم
قنداق یا پتوی دور نوزاد را باز کنید و بلوز او را بالا بزنید تا هنگام شیر دادن، پوست او با پوست بدن شما تماس داشته باشد. در حالی که دست خود را زیر سر نوزاد قرار داده‌اید، او را بگردانید و زیر سینه خود قرار دهید. سپس انگشت شست و اشاره دست دیگر خود را به صورت نیم‌دایره و به صورت کرَوی زیر پستان قرار دهید. نوزاد را به سینه نزدیک کنید (به طرف نوزاد خم نشوید، زیرا مسلماً در درازمدت موجب کمردرد شما می‌‌شود)، نوک پستان را بلند کنید و دقت کنید با دستتان دور نوک پستان را نپوشانید.
با نوک پستان لبهای نوزاد را قلقلک دهید و فرصت دهید تا نوزاد کاملاً دهانش را باز کند، سرش را به سینه بچسبانید و پستان را تا حد ممکن در دهان او فرو کنید. چنانچه این عمل را به سرعت انجام ندهید، ممکن است تنها نوک سینه در دهان نوزاد قرار گیرد. در این صورت با انگشتان خود دهان نوزاد را باز، نوزاد را از سینه جدا و این روند را دوباره تکرار کنید.
به محض شروع به مکیدن، موقعیت نوزاد را بررسی کنید. دهان او باید حداقل یک‌سوم حلقه قهوه‌ای دور نوک پستان را بپوشاند و قورت دادنهای نوزاد را بشنوید. نگران قرار گرفتن سینه روی بینی او نباشید زیرا در صورت وجود مشکل در تنفس کردن، نوزاد تکان تکان خواهد خورد. هنگامی که احساس کردید نوزاد یک پستان را خالی کرده است که در آن حالت دیگر صدای قورت دادن را نخواهید شنید یا حرکت آرواره‌ها و لُپهای او را مشاهده نخواهید کرد، او را زیر سینه دیگر قرار دهید. این مدت ممکن است از پنج تا بیست دقیقه یا حتی طولانی‌‌تر باشد. هنگام تعویض پستان، کودک را وادار کنید که آروغ بزند.
وضعیتهای شیردهی و گرفتن آروغ کودک
شکل ۱-۶. نگه‌داشتن گهواره‌ای
شکل ۲-۶. نگه‌داشتن گهواره‌ای ضربدری
شکل ۳-۶. نگه‌داشتن خربزه‌ای
شکل ۴-۶. دراز کشیدن روی پهلو
شکل ۵-۶. خربزه‌ای دوبل (دوقلوها)
شکل ۶-۶. شانه (بر فراز شانه)
شکل ۷-۶. دامان (نشستن مستقیم)
شکل ۸-۶. روی زانوها (خواباندن روی شکم / دَمَر)
آمادگی برای شیردادن به نوزاد
نوزاد را از هر دو پستان تغذیه کنید و حداقل در یک هفته اولیه، روزانه هشت بار این کار را انجام دهید. از اینکه احتمالاً هنوز شیر ندارید نگران نباشید، ترشح شیر چند روزی به طول می‌‌انجامد. در این مرحله، شیر دادنهای مکرر موجب برقراری جریان مناسبی از شیر خواهد شد. (نوزادان مادرانی که دوره حاملگی را کامل کرده باشند، روزها قادر به تحمل بی‌‌غذایی هستند تا هر دو، مادر و نوزاد، بتوانند چگونگی تغذیه صحیح از پستان را بیاموزند. شاید بد نباشد هنگام اصرار پرستارها برای تغذیه نوزاد با شیرخشک یا حداقل یک بطری آب، این امر را به آنها تذکر دهید).
در اولین شیردهی و نیز در طول چند روز بعدی، نوزاد از ماده زردرنگی به نام آغوز تغذیه می‌‌شود. آغوز مملو از پادتنهاست و در مقابل عفونتها و ویروسها از نوزاد محافظت میکند.
همچنین به صورت یک ملین عمل میکند و موجب تخلیه مدفوع قیرمانند تیره‌رنگی می‌‌شود که قبل از تولد در دستگاه گوارش نوزاد جمع شده است.
تغذیه نوزاد با شیر مادر در همین روزهای اولیه موجب ترشح پرولاکتین می‌‌شود که موجب ایجاد آرامش در مادر و همچنین تحریک ترشح شیر و نیز ترشح هورمون دیگری به نام اوکسی‌‌توسین(۴۲) می‌‌گردد. اوکسی‌‌توسین موجب انقباضهای ماهیچه‌های کیسه‌های شیری و در نتیجه جاری شدن شیر در مجاری شیر و نیز انقباض رحم و در نتیجه موجب تسریع شفای بعد از زایمان می‌‌شود.
سختش نکنید
شیر دادن از پستان عملی طبیعی، ارضاکننده و برای شما و فرزندتان مفید است؛ البته همیشه ساده و آسان نیست. شما و نوزادتان، هر دو، ضمن آموختن این عمل، می‌‌توانید برای بهتر و راحت‌تر شدن این کار نکاتی را رعایت کنید.
راحت و آرام باشید.
- به جای اینکه خود به محل استراحت نوزاد بروید، نوزاد را نزد خود بیاورید.
- دقت کنید نوزاد به گونه‌ای صحیح زیر پستان قرار داده شود. نه‌تنها نوک پستان، بلکه ناحیه قهوه‌ای‌‌رنگ اطراف آن باید در دهان او قرار گیرد. در صورت احساس درد و ناراحتی، بدانید وضعیت قرار گرفتن پستان صحیح نیست.
- دقت کنید سر نوزاد کمی به سمت عقب و چانه او به پستان فشرده شده باشد. حرکات چانه و زبان نوزاد موجب تخلیه شیر می‌‌شود.
- مچ دست خود را مستقیم نگه‌دارید. خم کردن مچ دستی که سر نوزاد را نگه‌داشته است، ممکن است نوزاد را در موقعیت نه‌چندان راحتی برای مکیدن شیر قرار دهد و فشار وارده به مچ ممکن است موجب درد و تورم آن شود.
- در چند هفته اول، روزانه ده تا دوازده بار به نوزاد شیر بدهید؛ به طور متوسط هر دو ساعت یک بار.
- مدت معینی برای شیردهی تعیین نکنید؛ اجازه دهید خود کودک سیر شدنش را به شما اطلاع دهد.
- وضعیت شیردهی خود را تغییر دهید. نوزاد برحسب موقعیتی که در آن قرار دارد، فشار متفاوتی به پستان وارد میکند.پیش از گرفتن نوزاد از پستان، با فشار مختصر انگشت روی سینه، مکیدن نوزاد را قطع کنید. کشیدن و جدا کردن نوزاد در حال مکیدن پستان دردآور است.
- زمانی که نوزاد در حال مکیدن شیر از پستان است، شما نیز یکی از مایعات توصیه‌شده در بالا را بیاشامید.
- آروغ زدن نوزاد را فراموش نکنید. اغلب نوزادان هنگام شیر خوردن مقداری هوا فرو می‌‌دهند. این هوای موجود در معده ممکن است موجب شکم‌درد او شود. هنگام تعویض پستان و نیز بعد از پایان شیردهی کودک را به آروغ زدن وادارید، اما چنانچه نوزادتان آروغ نمی‌‌زند، موردی برای نگرانی وجود ندارد. بعضی نوزادان به طور طبیعی آروغ نمی‌‌زنند.
پزشک حاضر به خدمت
چنانچه مضطرب و دلواپس هستید یا نمی‌‌دانید آیا نوزاد مکیدن صحیحی انجام می‌‌دهد یا هر نوع احساس عدم آسایش دیگری دارید، از توصیه‌های افراد باتجربه استفاده کنید. چنانچه در بیمارستان بستری نیستید، به پرستارتان زنگ بزنید. اگر در منزل هستید، قابله احتمالاً هنوز می‌‌تواند در کنار شما باشد. از او بخواهید با مشاور شیردهی، البته در صورت در دسترس بودن، تماس بگیرد. در غیر این صورت از پرستار بخواهید برای قرار گرفتن در حالت صحیح شیردهی به شما و نوزادتان کمک کند.
سو می‌‌گوید: «نوزاد من، جاسپر، در تغذیه از پستان چپ دچار مشکل می‌‌شد. این نکته را با پزشکم در میان گذاشتم. به من شیردهی از آن سمت را توصیه کرد. با کمک شوهرم دکمه‌های بلوز و سوتین شیردهی را باز کردم و جاسپر را در حالت شیردهی قرار دادم. در این حال پزشک از پشت سر وارد شد. بازوی راستش را روی شانه راستم قرار داد و سینه چپم را در دست گرفت. من و شوهرم با سکوت توأم با بُهت بر جای میخکوب شده بودیم. بعد از این عمل پزشک به صورتی بسیار حرفه‌ای و ماهرانه پستان را در دهان نوزاد چپاند و به من وضعیت نوک سینه را نشان داد. شوهرم و من سعی کردیم به این امر توجه کنیم. نه اینکه از شدت تعجب تعادل روحی را از دست بدهیم و البته حالا دیگر این وضعیت قرار گرفتن کودک زیر سینه بسیار عالی است و مؤثر واقع می‌‌شود».
شیوه‌های شیر دادن مادر از پستان
همان‌طور که نوزادان دارای سبکهای متفاوت خواب و گریه هستند، تغذیه‌شان نیز بر اساس نیازهای آنان متفاوت است. سبکهای متفاوت مکیدن پستان مادر در زیر آمده است و شاید توجه کرده باشید که نوزادتان یکی از روشهای زیر را بر دیگری ترجیح می‌‌دهد. (پنج روش اول توسط محققان دانشگاه یل نامگذاری شده‌اند).
نیزه ماهی. فوراً به پستان مادر می‌‌چسبد و با شدت تمام ده تا بیست دقیقه پستان را می‌‌مکد.
هیجان‌زده بی‌‌نتیجه. به محض مشاهده سینه بی‌‌محابا به آن حمله‌ور می‌‌شود، پستان را می‌‌قاپد، آن را رها می‌‌سازد و جیغ می‌‌کشد. سعی کنید این نوع نوزادان را پیش از آنکه بسیار گرسنه شوند، شیر دهید و از روشهای قرار دادن و چسباندن نوزاد بر روی سینه استفاده کنید.
دفع‌الوقت‌کننده. این نوزاد منتظر شیر واقعی می‌‌ماند و از نوشیدن آغوز خودداری میکند. اجازه ندهید این بی‌‌علاقگی اولیه، شما را به دادن یک بطری آب یا شیر خشک به نوزاد، وادار کند. به فواصل عادی برای گرفتن پستان مادر او را زیر سینه قرار دهید و تلاش کنید. در فواصل شیر دادن به منظور اطمینان از جریان یافتن شیر، شیر را بدوشید.
خوش‌خوراک. این نوزادان چند دقیقه مکیدن و سپس چند دقیقه استراحت، بعد از آن چند دقیقه شیر خوردن، چند دقیقه به خواب رفتن و سپس بیدار شدن و دوباره شیر خوردن را دوست دارند. در این صورت محل راحتی را همراه با چند جلد کتاب، کمی خوراکی و هرآنچه شما را برای طول مدت شیردهی سرگرم نگه‌دارد، تدارک ببینید.
آقابزه. این کودکان در طول شیر خوردن کله می‌‌زنند، خود را عقب می‌‌کشند و مشت و لگد می‌‌پرانند. علت این حالات ممکن است عصبانی شدن آنان به علت شدت یا کندی جریان شیر – البته بر اساس سلیقه‌شان – باشد.
نشخوارکننده و بالاآورنده. این کودکان به مدت بیست دقیقه بدون وقفه شیر می‌‌مکند؛ سپس نیمی از آن را روی لباس شما برمی‌‌گردانند و البته دوباره گرسنه هستند.
بارناکل (نوعی ماهی انگل دریایی). این نوزادان بسیار محکم به سینه مادر می‌‌چسبند و تقریباً تمام مدت بدون وقفه شیر می‌‌خورند.
تماشاگر. این نوزادان میل ندارند وقایعی را که در اطرافشان اتفاق می‌‌افتد از دست بدهند. بنابر این ضمن شیر خوردن سر و چشم‌هایشان را به اطراف می‌‌گردانند. اگر کودک شما در زمره این گروه باشد، از میزان کشیده شدن نوک سینه‌های خود متعجب خواهید شد. به نظر می‌‌رسد حس گردشگری در چهار یا پنج ماهگی ایجاد می‌‌شود.
دسرخوار. این نوزادان حدود بیست دقیقه بعد از یک جلسه طولانی شیرخواری، برای چند جرعه دیگر – به عنوان دسر – به سوی مادر برمی‌‌گردند.
اسم گذاشتن برای شیر مادر چه اهمیتی دارد؟
در باره آنچه میل دارید عمل شیر دادن از سینه را بنامید بیندیشید، زیرا سریع‌تر از آنچه بتوانید فکرش را بکنید، کودکتان آن کلمه را به‌کار خواهد برد. (شاید پرسیدن این پرسش از کودکتان که آیا «تی‌‌تی» میل دارد، به نظرتان جالب و بامزه باشد، ولی داد و فریاد کودک نوپا در یک سوپرمارکت مملو از جمعیت که من «تی‌‌تی» می‌‌خوام، جالب و بامزه نیست).
من در نهایت «تام‌تام» را به‌کار بردم ولی بعضی مادران «پستان»، «سینه»، «اسنک»، «ناهار»، «غذا»، «نوشیدنی»، «دادا»، «می‌‌می» یا «شیر مادر» را به‌کار می‌‌برند.
بعضی کودکان هم کلمات مخصوص به خودشان را انتخاب می‌‌کنند. کودک یکی از دوستانم هنگام گرسنگی فریاد می‌‌زند «غذای تو!» و دیگری می‌‌گوید: «لطفاً دکمه تو»(حداقل مؤدبانه می‌‌گوید).
شروع شیردهی
هنگامی که ترشح شیر به جای آغوز – سه یا چهار روز بعد از تولد نوزاد – آغاز می‌‌شود، آن را حس خواهید کرد. در این موقع سینه‌های معمولاً نرم و شل، بزرگ‌تر از آنچه تا به حال تصور کرده‌اید و به سختی‌ِ سنگ، به نظر می‌‌رسند.
اِمی می‌‌گفت: «هنگام ترشح شیر برای اولین بار سینه‌هایم بسیار بزرگ شده بودند. از مقدار کشیده شدن پوستم شگفت‌زده شده بودم. این حالت مدت زیادی به طول نمی‌‌انجامد و شاید بی‌‌میل نباشید مایو تنگی به تن کنید و عکسی به یادگار بگیرید، زیرا بعداً هرگز بزرگی سینه‌هایتان تا به این حد را باور نخواهید کرد».
نوزادتان را در آغوش بگیرید و شیر دادن را شروع کنید، زیرا هر چه بیشتر تأمل کنید، سینه‌هایتان دردناک‌تر خواهند شد. اگر سینه‌هایتان به قدری سخت شده‌اند که مکیدن آنها برای نوزاد مشکل است، یک حوله گرم را به مدت چند دقیقه روی آنها قرار دهید یا دوش بگیرید. از ماساژ غدد شیری به طرف نوک سینه‌ها و دوشیدن مقداری از شیر نیز می‌‌توانید برای برطرف کردن مشکل کمک بگیرید.
اگر بعد از تغذیه نوزاد باز هم احساس راحتی نمی‌‌کنید، برای چند دقیقه یک کیسه یخ روی سینه‌ها قرار دهید یا یک برگ کلم سردشده را در سوتین شیردهی خود قرار دهید. جدی می‌‌گوییم؛ کلم! احتمالاً به علت سولفور موجود در آن، مایع اضافی را جذب میکند، آماس را کاهش می‌‌دهد و سرمای آن احساس مطبوعی ایجاد می‌‌نماید.
در بعضی مادران این تغییر آغوز به شیر ممکن است مشکل باشد، ولی خوشبختانه مدت زمان زیادی به طول نمی‌‌انجامد (عموماً حدود یک روز). ناتاشا می‌‌گوید: «زمان شروع ترشح شیر بعد از زایمان، سینه‌هایم از سایز ۸۰ در زمان حاملگی تا سایز ۹۵ بزرگ شدند. من زیر دوش نشسته بودم و تمام شب گریه می‌‌کردم. بسیار دردناک بود».
با شروع مکیدن کودک و قبل از جاری شدن شیر ممکن است در سینه‌ها احساس قلقلک یا سوختن بکنید. این حالت یک واکنش در برابر سرازیر شدن شیر ایجادشده است که بر اثر ترشح اکسی‌‌توسین موجب انقباضهایی در ماهیچه‌های اطراف سلولهای تولیدکننده شیر به منظور راندن شیر به مجاری شیر می‌‌شود. (در موارد دیگری نیز این واکنش دیده می‌‌شود.
در ضمن تماس جنسی، هنگام دیدن عکس یک کودک – دیدن تصویر کودک در پیام بازرگانی پوشک در تلویزیون، همیشه در من موجب ترشح این هورمون می‌‌گردید – گریه یک کودک و گاهی حتی بدون دلیل واضح و روشن). حتی اگر این احساس قلقلک یا سوختن را نداشته باشید، قلپ قلپ نوشیدن شیر توسط کودک جریان داشتن شیر را به شما اطلاع می‌‌دهد (کودک حتی ممکن است به دلیل ترشح سریع شیر برای لحظه‌ای خود را کنار بکشد).
آمادگی
حسن و امتیاز شیر مادر در این است که به هیچ ابزار و وسیله‌ای جز نوزاد و مادر نیازی نیست، ولی در اختیار داشتن وسایل زیر نیز مفید است:
تعداد زیادی بالش. برای زیر دست و روی زانوها.
یک بالش شیردهی. چندین نوع بالش شیردهی وجود دارد: نوعی که روی رانها (پاها) قرار می‌‌گیرد، یک نیم‌دایره پهن برای زیر مچ (برای شیر دادن دوقلوها یا در حالت خربزه‌ای نگه‌داشتن نوزاد)، و نوع حلقه‌ای کوچک دارای پشتی.
چهارپایه شیردهی
چهارپایه کوتاهی به منظور بالا آوردن پاها و کاستن از فشار وارده در بخش پایینی ستون فقرات.
پارچه پوشکی
به تعداد زیاد برای تمیز کردن آلودگیهای ایجادشده بر اثر آروغ زدن و آب دهان کودک.
سوتین شیردهی
سوتین شیردهی دارای دکمه در جلو، بهتر از نوع چفتی‌ِ آن قابل استفاده است.
شیردوش برقی
نوع معمول آن کافی است. در صورت لزوم می‌‌توان نوع بیمارستانی آن را تهیه کرد.
لباس راحتی شیردهی
با توجه به اینکه سرانجام از باز و بسته کردن دکمه لباستان خسته می‌‌شوید، داشتن یک دست لباس مخصوص شیردهی لازم به نظر می‌‌رسد.
اسلینگ
برای شیردهی در حالی که فرصت نشستن وجود ندارد، عالی است.
کتابهای جلد شمیز
زمان شیردهی فرصت خوبی برای مطالعه است، اما در دست گرفتن کتابهای جلد سخت و روزنامه مشکل است.
حفظ کردن میزان شیر مادر
در صورت داشتن خواب کافی و گذراندن زمان لازم با کودک و حمایت و پشتیبانی اطرافیان و نداشتن یکی از مشکلات پیشتر گفته‌شده پزشکی، می‌‌توانید با موفقیت کار شیردهی را به سرانجام برسانید. چنانچه دوستان یا افراد خانواده از دیدن منظره شیردهی شما ناراحت می‌‌شوند یا به طور مرتب در مورد توانایی شما در شیر دادن به نوزاد سؤال می‌‌کنند، از آنان اجتناب کنید. اگر کودک بخواهد هر دو ساعت یک بار تغذیه شود، این کار را انجام دهید.
در نهایت معده او بزرگ‌تر خواهد شد و توانایی تغذیه بهتر را پیدا خواهد کرد و فاصله بین تغذیه‌اش افزایش خواهد یافت.
نگران میزان شیر خود هستید؟
چرتهای بیشتری بزنید، به اندازه کافی بخورید و بیاشامید (در اختیار نداشتن آب کافی در یک سفر هوایی موجب خشک شدن شیرم به مدت یک و نیم روز گردید)، کودک را به دفعات شیر دهید (چنانچه کودک پستانک می‌‌مکد، سینه را برای مدتی از او بگیرید).
مادران بی‌‌شماری افزایش شیرشان را با استفاده از مکملهای طبیعی گزارش کرده‌اند. این امر ممکن است در مورد شما صحت داشته یا نداشته باشد، ولی امتحان کردن یکی دو مورد از آنها ضرری ندارد. یک مکمل گیاهی شناخته‌شده شنبلیله، به‌صورت کپسول یا دم‌نوش است که موجب می‌‌شود.
شیر و نیز ادرار مادرِ شیرده دارای رایحه شیره افرا شود. به نظر می‌‌رسد این ماده در افزایش شیر بعضی مادران مؤثر است (اگرچه چند نفری عوارض جانبی ناراحت‌کننده‌ای از جمله اسهال گزارش کرده‌اند)، اما موردی برای نگرانی وجود ندارد. سه فنجان دم‌نوش آن در روز یا مصرف روزانه دو تا سه کپسول آن بلامانع است.
دم‌کرده برگهای خاربن یا گل گاوزبان یا دانه زیره و نیز جو دوسر مفید گزارش شده است. خوردن کاسه‌ای حریره جو دوسر در بعدازظهر برای ازدیاد شیر در شب که میزان شیر در کمترین حد خود است، توصیه می‌‌شود.
نظرتان در باره بطری (شیشه) به جای شیر مادر چیست؟
دیر یا زود مجبور می‌‌شوید که بدون فرزندتان بیرون بروید و مدتی را خارج از منزل سپری کنید. کار، شرکت در کلاسهای مختلف، سمینارها، جلسات مختلف و… در این شرایط، شاید به فکرتان برسد که استفاده کوتاه‌مدت نوزادتان از شیشه، شاید زیاد هم بد نباشد و بخواهید این کار را آزمایش کنید.
در این صورت، طی چهار تا شش هفته اول زندگی کودکتان اقدام کنید. زودتر از این زمان، استفاده از شیشه ممکن است بر میزان شیر شما تأثیر بگذارد؛ مگر اینکه به طور مرتب آن را بدوشید. دیرتر از آن هم ممکن است فرزندتان از گرفتن شیشه خودداری ورزد.
فرازها و فرودها
زمانی که برای اولین بار دوچرخه‌سواری یاد گرفتید، هفته‌ها از این کار راضی و خشنود بودید. سپس مسیر هر روزه خود را تغییر دادید و از اولین تپه بالا رفتید. مادران شیرده در هفته‌های اولیه تولد نوزادشان با این تپه‌ها برخورد می‌‌کنند. بعضی مشکلات مانند فوران شیر یا گاهی نشت آن پیش روی عده زیادی از مادران قرار می‌‌گیرد. پاره‌ای چالشهای دیگر نادرترند، اما بر اثر تلاش و مقاومت می‌‌توان بر اغلب آنها پیروز شد.
افزایش ناگهانی اشتها
تقریباً ظهر بود. از ساعت ۵ صبح همراه با نوزادم، الکساندر، بیدار بودم و هنوز قادر به دوش گرفتن یا تعویض لباس نشده بودم، زیرا هر بیست دقیقه یک بار او شیر می‌‌خواست. پسرم به وضوح گرسنه بود و این امر مرا به فکر انداخت که از یک بطری شیشه کمکی استفاده کنم. البته تسلیم این مشکل نشدم، زیرا این یک افزایش ناگهانی اشتها بود و خوشبختانه من قبلاً در این باره اطلاعات لازم را داشتم.
در هر صورت من در منزل هیچ نوع شیر خشکی نداشتم و در فاصله دو نوبت شیر دادن به نوزاد امکان بیرون رفتن و خرید کردن وجود نداشت. الکساندر به صورت ناگهانی وارد مرحله بالاتری از نیازهای تغذیه‌ای شده بود و من تلاش می‌‌کردم به این نیازهای متغیر او پاسخ مثبت بدهم. روز و شب سختی را از سر گذراندم، اما فردای آن روز اشتهای کودک و میزان شیر من با یکدیگر هماهنگ و منطبق شده و زمانهای شیردهی به حالت عادی برگشت.
درباره نویسنده: کلیدهای مراقبت از نوزاد, از تولد تا یک سالگی
مشاهده نسخه کامل کتاب
