بعد از زایمان نیاز به مراقبت های ویژه ای دارید که باید از قبل از تولد نوزاد, از آنها مطلع باشید. در مقاله قبلی شما را با آمادگی های قبل از زایمان آشنا کردیم.
در این نوشته میبینیم بعد از زایمان چه عوارض و مشکلاتی برایمان بوجود می آید و برای رفع هر کدام، باید چه کاری را انجام دهیم.
پشتیبانیها و یاوران خود را گرد هم آورید
با پرستارتان صحبت کنید. به او بگویید که در طول مدت درد زایمان طبیعی بی‌‌خوابی کشیده‌اید و خیلی خسته‌اید. از او بخواهید که فقط برای شیر دادن به نوزاد از خواب بیدارتان کند.
دومین فرزندم در یک بیمارستان آموزشی‌ِ بزرگ متولد شد. پرستارها مرا ساعت ۲ و ۵ نیمه‌شب برای شیر دادن به نوزاد و بار دیگر ساعت ۶ صبح (بعد از اینکه فقط بیست دقیقه خواب رفته بودم) برای گرفتن دمای بدن و فشار خون از خواب بیدار می‌‌کردند. سپس صبحانه را در ساعت ۱۵: ۷، درست زمانی که در حال خواب رفتن بودم، می‌‌آوردند. در تمام مدتی که در آن بیمارستان بودم فکر نمی‌‌کنم توانسته باشم بیش از دو ساعت بدون وقفه بخوابم.
لین از وقفه‌ها و مزاحمتهای مکرر پرستارها شاکی بود. «به نظر می‌‌آمد هر پانزده دقیقه یک‌بار وارد اتاق می‌‌شدند. به آنها التماس می‌‌کردم که اجازه دهند قدری بخوابم، ولی بیهوده بود».
سیسیلی می‌‌گوید: «بعدازظهر بیشتر می‌‌توانستم بخوابم، زیرا معاینات دوره‌ای پزشکان و پرستاران به پایان رسیده بود».
پرستارهای شما
پرستارها مسئول مراقبت از علائم حیاتی شما هستند، فشار خون، میزان نبض و دمای بدن.
هر نوع تغییری در این علائم ممکن است نشانه شروع یک عفونت یا خونریزی بیش از حد باشد و وظیفه اصلی پرستاران جلوگیری از آنهاست. مراقبتهای بعدی شامل اطمینان یافتن از روال طبیعی بهبودی و سایر امور از جمله شیر دادن نوزاد از پستان مادر، التیام بخیه‌ها و سفتی و استحکام رحم (که ممکن است به ماساژ نیاز داشته باشد) می‌‌شوند.
دومین وظیفه مهم پرستارها اطمینان از ادرار کردن مادر است. زمانی که آرزو دارید دست از سر شما بردارند، با اصرار در باره ادرار کردن، شما را به ستوه می‌‌آورند. در صورتی که ادرار کنید و بدون اطلاع آنان سیفون توالت رابکشید، رفتارشان به وضوح غیردوستانه و ناخوشایند می‌‌شود.
دفع ادرار ممکن است پست‌ترین کاری باشد که شما مایل به انجام آن باشید، ولی اگر این کار را انجام ندهید، ممکن است زندگی خود را به خطر بیندازید.
اولین توالت رفتن بعد از زایمان احتمالاً کار خوشایندی نخواهد بود. البته ممکن است زیاد هم ناراحت‌کننده نباشد یا شاید به علت صدمه دیدن پیشابراه در ضمنِ روند زایمان، هنگام ادرار درد زیادی داشته باشید. حتی ممکن است به علت ترس از درد زایمان یا صدمه‌ای که به میان‌دوراه وارد شده است، قادر به ادرار کردن نباشید.
کری می‌‌گوید: «اولین بار ادرار کردن بیش از آنچه انتظار داشتم دردناک بود. گویی در آتش می‌‌سوختم». با پاشیدن آب سرد می‌‌توانید این احساس سوزش و در آتش بودن در حین ادرار کردن را التیام بخشید.
اولین اجابت مزاج نیز می‌‌تواند وحشتناک باشد؛ در ضمنِ تولد نوزاد، ماهیچه‌ها سست و شل می‌‌شوند و برای دفع مدفوع باید فشار زیادی وارد آورد. بعد از زایمان، فکر انجام کاری شبیه به فشار آوردن به نظر دیوانه‌کننده می‌‌آید و وارد کردن فشار به بخیه‌ها – در صورتی که وجود داشته باشند – بسیار ناراحت‌کننده و دردآور است.
جین راش، کارشناس پرستاری و مامایی، می‌‌گوید: «اولین اجابت مزاج درد زایمان طبیعی را به خاطر می‌‌آورد. زن بعد از زایمان اصلاً میلی به رفتن توالت ندارد. در چند روز اول داروی ملین بخواهید. ضرری ندارد و ممکن است کمک بسیار خوبی باشد».
زمانی که سرانجام با دفع ادرار رضایت پرستار را جلب کردید، تا زمان ترک بیمارستان دیگر به ندرت آنها را خواهید دید.
طی چند روز آینده در اختیارتان قرار دهد. طی چند روز آینده کیسه یخ بهترین دوست شما خواهد بود و البته بهتر از کیسه یخهای آماده، دستکش‌های بیمارستانی مملو از یخ است که سردتر و انعطاف‌پذیرتر هستند.
از پرستار یکی دو تای آنها را بخواهید و مرتب آنها را از یخ پر کنید و مورد استفاده قرار دهید.
«بعد از تولد اولین نوزادم، سوفیا هیچ‌کس به فکر دادن یخ به من نیفتاد»، جودی سپس ادامه می‌‌دهد: «بعد از تولد جاسپر، دومین فرزندم، یک پرستار مهربان کیسه‌ای یخ برای من آورد که خیلی به من کمک کرد. بنابراین در مورد تولد سومین فرزندم، آدام، اگرچه هیچ‌کس آن را در اختیار من قرار نداد، خود در این باره اطلاعات کافی داشتم و آن را از کارکنان بخش درخواست کردم».
همچنین می‌‌توانید یک تشت بخواهید. چند بار در روز و هر بار حداقل به مدت ۱۵ دقیقه در این لگن بنشینید. این لگن پلاستیکی دارای آب گرم علاوه بر ایجاد احساسی خوشایند، باکتریها را نیز از بین خواهد برد و در نتیجه احتمال عفونت کاهش و گردش خون افزایش می‌‌یابد که منجر به سرعت التیام می‌‌شود. شما می‌‌توانید این تشت را در منزل نیز تهیه کنید و مورد استفاده قرار دهید.
پدهای قبلاً خیسانده‌شده در عصاره نارون برای برطرف کردن تورم (آماس) مفید هستند. شیشه‌ای از این عصاره از پرستار بخواهید و پدهای قبلاً خیسانده‌شده در آن را روی نوارهای بهداشتی بگذارید یا آنها را روی کیسه یخ قرار دهید. در صورتی که واقعاً درد دارید، یک مُسکن موضعی بخواهید و قلمبه‌ای فوم روی نوارها قرار دهید.
اگر هنگام رسیدن به منزل باز هم درد دارید، مقداری عصاره نارون روی چند نوار بهداشتی بریزید (آنها را کاملاً مرطوب کنید، اما در عصاره نخیسانید) و آنها را فریز (منجمد) کنید. مادرها می‌‌گویند این کیسه‌های یخ برای تسکین درد میان‌دوراه فوق‌العاده مفید هستند. همچنین می‌‌توانید پدهای گازی مربع‌شکل را در عصاره نارون بخیسانید و سپس در یخچال قرار دهید.
بله، درد دارد
شما درد خواهید داشت. راندن جسمی به اندازه یک نوزاد متولدشده از مسیر باریکی به اندازه واژن، بدون متحمل شدن برخی صدمات امکان‌پذیر نیست.
ممکن است یک پارگی طبیعی ایجاد شود یا اپیزیوتومی (ایجاد برش توسط پزشک برای تولد راحت‌تر نوزاد) صورت گیرد که منجر به بخیه شدن میان‌دوراه بعد از تولد نوزاد شود و در نتیجه موجب احساس کشیدگی و درد می‌‌شود.
ممکن است این مرحله بدون هیچ بخیه‌ای از سر گذرانده شود، ولی لبهای فرج خراش برداشته باشند و ممکن است درد و ناراحتی در بخش‌هایی که انتظار آن را ندارید، مثلاً ماهیچه‌های ران، در صورتی که درد زایمان ایستاده داشته‌اید یا درد ماهیچه‌های قفسه سینه بر اثر فشار دادنهای مکرر را احساس کنید یا حتی به بواسیر دچار شده باشید.
ویرجینیا اظهار می‌‌داشت: «محل بخیه‌ها متورم شده بود و بعد از شروع به خونریزی مجدد، مملو از خون تازه و نیازمند بخیه مجدد بود؛ یک اوضاع آشفته واقعی. وقتی برای اولین بار بعد از زایمان طبیعی سرپا ایستادم، گویی اجزای درون شکمم، در حال کنده شدن بود».
احساس افتادن و کنده شدن امعاء و احشاء درونی یک حس شگفت‌انگیز و احساسی است که هرگز کاملاً برطرف نمی‌‌شود. درحالی که قبل از تولد نوزادتان هرگز به این احساس برخورد نکرده‌اید.
حالا که به گذشته فکر می‌‌کنید، احساس همیشگی افتادگی امعاء و احشاء درونی خود را به خاطر می‌‌آورید. حالا دیگر چنین احساسی ندارید، چون احتمالاً به این حالت دیگر به عنوان عادی بودن عادت کرده‌اید. (به جز مواردی که من اخیراً دریافته‌ام، زمانی که همراه با کودکانم جست‌وخیز می‌‌کردم، احساس سقوط و خروج همه امعاء و احشاء از واژن دوباره بازگشت.)
بواسیر بعد از زایمان
بواسیر تورم سیاهرگهای اطراف راست‌روده است که معمولاً به علت فشارهایی از قبیل وزن جنین در دوره بارداری یا فشار برای خروج نوزاد در طول دردهای زایمان طبیعی ایجاد می‌‌شود. بسیاری از زنان تازه مادرشده دارای بواسیر هستند، ولی خوشبختانه در اغلب موارد، این مشکل برطرف می‌‌شود.
متأسفانه در زمان وجود این مشکل، اجابت مزاج یا حتی نشستن بی‌‌نهایت ناراحت‌کننده است. برای بهبودی:از یبوست اجتناب کنید. مقادیر زیادی آب بنوشید، قدم بزنید، میوه و سبزیجات تازه و داروی ملین مصرف کنید.در لگن آب گرم بنشینید (وان حمام یا لگن پلاستیکی جادار).
روی کوسن گرد میان‌تهی بنشنید. کوسن‌هایی به این شکل فشار نشستن را تا بهبود بواسیر کاهش می‌‌دهند. اگر از منزل بیرون می‌‌روید، کوسن را در یک کیسه یا کیف زیبا همراه ببرید تا مجبور به سرپا ایستادن به مدت طولانی نباشید.
از داروهای ساده مثل پدهای چندلایه تاشده، عصاره نارون و پماد هیدروکورتیزون استفاده کنید.
حقیقت دردناک بعد از زایمان طبیعی
ممکن است در استخوان دنبالچه احساس درد کنید که این درد احتمالاً در ضمن زایمان طبیعی تشدید می‌‌شود. همچنین احتمال کوفتگی در دنبالچه وجود دارد که در این صورت درد بعد از حدود یک ماه برطرف می‌‌شود یا حتی احتمالاً دررفتگی به وجود آمده است.
(من زمانی که دنبالچه، یکی از اعصاب را تحت فشار قرار داد و به واسطه این فشار تمام حس پای راست من از بین رفت این مطلب را کشف کردم، البته با مراجعه به یک متخصص کایروپراکتیک این مشکل برطرف شد، اگرچه هنوز گاهگاهی این استخوان جابه‌جا می‌‌شود.) حرکات کششی می‌‌تواند موجب احساس بهبود در این استخوان شود.
پس‌دردهای زایمانی، یعنی گرفتگیها و انقباض رحم در اولین زایمان خیلی ناراحت‌کننده نیستند، ولی در زایمان طبیعی دوم قدرت آنها می‌‌تواند اعجاب‌آور باشد، که در چنین حالتی استفاده از ضددردها و مُسکن‌ها، معمولاً استامینوفن، ایبوپروفن، یا آرام‌بخش‌هایی از قبیل تایلنول کدئین‌دار، هیدروکودون و یا اکسی‌‌کودون مفید واقع می‌‌شود.
استامینوفن و ایبوپروفن دارای عوارض چندی هستند، ولی عموماً بی‌‌خطر و بی‌‌ضرر و سودمند تلقی می‌‌شوند. تمام آرام‌بخش‌های مخدر ممکن است موجب سرگیجه، تهوع و استفراغ شوند. کدئین و پرکودان نیز ممکن است موجب یبوست شوند. اگر نوزاد از شیر خود شما تغذیه می‌‌شود، در باره مُسکن‌های مصرفی با پزشک خود مشورت کنید.
شما بیش از آنچه بتوانید تصور کنید خونریزی خواهید داشت که البته طبیعی است، اما اگر سه ساعت بعد از تولد نوزاد هنوز مجبورید ساعت به ساعت نوار بهداشتی‌‌های مخصوص زایمان را تعویض کنید، باید با پرستار صحبت کنید یا اگر در منزل استراحت می‌‌کنید، به پزشک یا قابله خود اطلاع دهید. ممکن است در صورت یا قفسه سینه کوفتگی و خونمردگی داشته باشید.
هنگامی که بدنتان سعی میکند مایعات فراوان مصرف‌شده در طی دوره حاملگی را دفع کند، ممکن است عرق کنید. همچنین احتمال وجود علائم عجیب و غریب وجود دارد. مادرانی اظهار داشته‌اند دچار کهیرهای خارش‌دار در سطح بدن شده‌اند. دلیل این امر مشخص نشده است، اما این حالت غیرعادی نیست و خارشها به‌خودی‌‌خود برطرف می‌‌شوند. هیچ‌یک از موارد بالا نگران‌کننده نیستند.
علائم زیر ممکن است نشان‌دهنده عفونت رحمی خطرناک باشند:
لرزیدن بعد از زایمان
هر نوع زایمان طبیعی یا سزارین ممکن است با لرز توأم باشد، زیرا بعد از بروز استرسهای فیزیولوژیکی و از دست دادن خون، بدن در حال بازسازی و تثبیت خود است.
لسلی لرزیدن را خوب به خاطر می‌‌آورد: «نمی‌‌توانستم مانع لرزیدنم بشوم. در حالی که شاهد معاینه دخترم توسط پزشک متخصص کودک و حمام کردن نوزادم توسط پرستار بودم، در نهایت اشتیاق می‌‌خواستم نوزادم را در آغوش بگیرم، ولی لرزم به قدری شدید بود که از این کار می‌‌ترسیدم».
تنفس آسان‌تر بعد از زایمان
بر اثر تولد فرزندانم که دارای سرهای بزرگی بودند و بنابراین با فشار عادی متولد نمی‌‌شدند، به تنگی نفس دچار شدم. این امر به‌خصوص بعد از تولد دومین فرزندم شدت بیشتری داشت و پرستارها چگونگی مقابله با آن را نمی‌‌دانستند.
در هر صورت، در آن زمان یک برنامه آموزشی در باره ماساژِ بعد از زایمان در بیمارستان در جریان بود و خانمی با هزینه ناچیزی ماساژهای مربوطه را ارائه می‌‌داد. با تعیین وقت قبلی و بعد از یک ساعت ماساژ، نفس من به حالت عادی برگشت و مشخص شد تمام آن فشارها موجب اسپاسم و گرفتگی ماهیچه‌های قفسه سینه‌ام شده‌اند.
ماساژ همچنین موجب کاهش گرفتگی و انقباض ماهیچه‌های رانها و دردها و ناراحتیهای مخل خواب خوب و آرام می‌‌شود. بنابراین من خود تبدیل به یکی از موافقان ماساژ بعد از زایمان طبیعی – البته هر چه زودتر بهتر – شدم (اگرچه دوش آب‌گرم نیز به کاهش این دردها کمک میکند.)
بعد از تولد سومین فرزندم، من خانم ماساژدهنده را همراه آوردم – اغلب بیمارستانها این اجازه را به افراد می‌‌دهند. بعضی ماساژورها متخصص ماساژ دوره بارداری و بعد از زایمان هستند. در این مورد پرس‌وجو کنید و بعد از یافتن فرد مناسب، ترتیب لازم برای ماساژ در بیمارستان را بدهید.
ورزش بعد از زایمان طبیعی
بعد از نه ماه بارداری، احتمالاً مایل به شنیدن چنین چیزی نیستید، اما به هر حال وقت شروع دوباره ورزش است. این کار را می‌‌توانید حتی پیش از ترک تخت زایمان انجام دهید. ابتدا، هیچ احساسی نخواهید داشت؛ و وجود هیچ نوع ماهیچه‌ای را در بدن حس نخواهید نمود، اما هر چند ساعت یک بار این کار را تکرار کنید تا در نهایت واکنشی از ماهیچه‌ها مشاهده کنید.
1. KEGEL
ورزش فوق جریان خون در محوطه واژن را افزایش می‌‌دهد، به التیام و محکم شدن ماهیچه‌ها کمک و از دفع قطرات ادرار هنگام خندیدن جلوگیری میکند (این ماهیچه‌ها در آینده هنگامی که دوباره روال عادی نزدیکی از سر گرفته شود، به‌کار برده خواهند شد)
به محض توانستن، بلند شوید و قدم بزنید. این کار دستگاه گردش خون و دستگاه گوارش (که بعد از زایمان احتمالاً کم‌کار هستند) را به فعالیت وامی‌‌دارد و تقویت میکند، از تشکیل لخته خون جلوگیری میکند و بهبودی عمومی ماهیچه‌ها را سرعت می‌‌بخشد. در هر حال، اولین قدم زدن شما ممکن است بسیار ناراحت‌کننده باشد.
سیسیلی می‌‌گفت: «اولین باری که بعد از زایمان طبیعی از جای خودم بلند شدم و قدم زدم، احساس کردم تمام جوارحم می‌‌خواهند بیرون بیفتند و پاهایم خم شوند». شاید میلی به این کار نداشته باشید، ولی به هر حال بلند شوید و راه بروید.
بعد از زایمان سزارین مادرانی که فرزند خود را با عمل سزارین به دنیا آورده‌اند، دچار دردهای پارگی میان‌دوراه نیستند. اگرچه عده‌ای که تلاش کرده‌اند به طور طبیعی زایمان کنند، ممکن است به این مشکل دچار شوند. درد اولیه در محل برش پوست شکم است که بر اثر فشار داخلی نفخ ایجادشده در سیستم گوارش که عملکرد آن بر اثر بیهوشی و سایر داروها کاهش یافته است، می‌‌تواند شدیدتر شود.
لیساگفته است: «یک روز بعد از عمل سزارین، تا یک دقیقه تمام با صدای بسیار بلندی از دستگاه گوارشم گاز دفع می‌‌شد و اگر انتظار آن را نداشتم واقعاً نگران‌کننده بود».
با هر چه زودتر بلند شدن از روی تخت و قدم زدن در راهروهای بیمارستان می‌‌توان درد نفخ را کاهش داد، ولی به خود فشار زیادی وارد نکنید. فشار دادن کوسنی روی محل برش سزارین هنگام پایین آمدن از تخت، می‌‌تواند موجب کاهش درد از جا برخاستن و حرکت کردن شود.
کیم اظهار می‌‌داشت: «بعد از سه بار سزارین، چگونگی بهبود یافتن از آن را دریافتم. مسئله کلیدی کمک فرد دیگری است به جای اینکه خود بخواهید از جای بلند شوید و همه کارهایتان را انجام دهید. آموختم که هر چه در هفته‌های اولیه بیشتر استراحت کنم، بهبود و التیام بهتری خواهم یافت».
کاغذبازی همیشه وجود دارد.
فرم گواهی تولد را پر کنید. چنانچه قبل از ترک بیمارستان این کار را انجام ندهید، با مشکل روبه‌رو خواهید شد.
حتی اگر علاقه‌ای ندارید، از نوزادتان عکس بگیرید. نوزادتان ممکن است دارای صورت لک و پیس و کله‌قندی باشد، اما این اولین عکس بسیار باارزش است.
درباره نویسنده: کلیدهای مراقبت از نوزاد, از تولد تا یک سالگی
مشاهده نسخه کامل کتاب
