حمام کردن و بعد از آن
نوزادان تا زمانی که شروع به مصرف غذاهای جامد و نیز خزیدن روی زمین نکرده‌اند، به استحمام بیش از یک‌بار در هفته نیاز ندارند. تنها صورت، دست‌ها، گردن و ناحیه پوشک را روزانه بشویید. چنانچه نوزاد استحمام را دوست داشته باشد، می‌‌توانید روزانه او را حمام کنید؛ به این شرط که بیش از ده دقیقه به‌طول نیانجامد.
شستن کوچولوها
زمان حمام نوزاد
شوخی نمی‌‌کنیم! اولین حمام کردن کودک فرصت خوبی برای عکس گرفتن از نوزاد است، کاری که دیر یا زود شما انجام خواهید داد. برای حمام کردن نوزاد روشهای متعددی وجود دارد و با تمرین، شما بهترین و مناسب‌ترین روش برای خود و نوزادتان را در خواهید یافت.
آماده شدن
استحمامهای اولیه به نسبت ساده‌اند – تنها نگرانی شما گرم نگه‌داشتن نوزاد، ایجاد احساس امنیت در ضمن حمام کردن در نوزاد و تمیز کردن اوست.
البته با رشد کودک، قایقها، اردکها و سایر اسباب‌بازیها، فضایی بیش از خود نوزاد در وان یا لگن حمام را اشغال میکند. بنابراین فراهم آوردن چند وسیله ساده کمکی‌ِ حمام توصیه می‌‌شود:
- گلوله‌های پنبه (برای تمیز کردن چشم و گوش)
- فنجان پلاستیکی یا بطری اسپری
- برس نرم
- حوله کوچک و لیف نوزاد (به تعداد زیاد، برای گرم نگه‌داشتن و بازی کودک)
- چند عدد حوله بزرگ‌تر
- یک قطعه اسفنج بزرگ (برای قرار دادن نوزاد روی آن در ضمن حمام، یا یک حوله اضافی)
- صابون بچه یا شامپوی بدون اشک بچه (این دو به خوبی می‌‌توانند جایگزین یکدیگر شوند)، یا صابون ملایم گلیسرین
- یک تشکچه برای قرار دادن زیر زانوهایتان هنگام حمام کردن نوزاد در وان بزرگ حمام
- زیرپایی ضد لغزش (برای استفاده در وان بزرگسالان)
- مقداری ابر (اسفنج) برای پوشاندن لوله و شیر آب (برای وان حمام)
حمام نوزاد با اسفنج
چنانچه تصمیم گرفته‌اید اولین حمام نوزاد را با اسفنج انجام دهید، در باره محل انجام این عمل کاملاً فکر کنید؛ زیرا مسلماً میل ندارید کودک برهنه را برای انتخاب محل استحمامش در منزل به این‌طرف و آن‌طرف ببرید.
بهترین محل برای این کار، در صورتی که فضای کافی وجود داشته باشد کابینت کنار ظرفشویی آشپزخانه است، استفاده از این محل چند مزیت دارد: به علت ضدآب بودن این سطح، نظافت آن آسان است؛ ارتفاع آن تا حدی است که مجبور نشوید خم شوید و آب گرم کافی برای آسان‌تر شستن و آب کشیدن موهای نوزاد در دسترس قرار دارد.
در ابتدا سطح نرمی نیاز دارید تا نوزاد را روی آن قرار دهید. یک حوله ضخیم تاشده برای این کار مناسب است. چنانچه وان یا لگن کودکی که در اختیار دارید دارای کف‌پوش اسفنجی ضخیم است، لگن را کنار بگذارید و ابر آن را روی سطح کابینت پهن کنید.
دقت کنید که هر آنچه را لازم دارید در دسترس قرار دهید. چندین حوله لازم دارید؛ علاوه بر حوله‌ای که نوزاد برروی آن قرار داده می‌‌شود، یک حوله نیز برای پوشاندن بخش‌هایی از بدن نوزاد که شسته نمی‌‌شوند و حوله دیگری برای خشک کردن او لازم است. لوازم زیر را نیز لازم دارید:
- حداقل دو حوله یا دستمال روشویی (شما که نمی‌‌خواهید لکه شیر روی صورت نوزاد را با همان حوله یا دستمالی که برای تمیز کردن باسن نوزاد به‌کار برده‌اید، تمیز کنید).
- گلوله‌های پنبه یا یک حوله تمیز روشویی دیگر برای چشم‌های نوزاد
- صابون بچه یا صابون ملایم دیگر
- یک دست لباس تمیز
- در صورت نیاز، پماد ضد سوختگی ادراری نوزاد
- یک فنجان پلاستیکی
لباسهای نوزاد را بیرون بیاورید، ولی پوشکش را باز نکنید. او را روی حوله‌ای بگذارید. با حوله دیگر روی او را بپوشانید؛ در هر مرحله از حمام، تنها قسمت‌هایی از بدن که شسته می‌‌شوند از زیر حوله خارج می‌‌گردند.
گوشه‌های داخلی چشم‌های نوزاد را از طرف داخل به خارج، با استفاده از یک گلوله پنبه تمیز پاک کنید. یا هر چشم را با یک گوشه حوله روشویی تمیز کنید. لابه‌لای گوش‌ها را نیز می‌‌توانید با گلوله پنبه تمیز کنید، اما مجرای گوش را تمیز نکنید؛ حتی اگر جرم در آن وجود دارد. این جرم محافظ گوش داخلی است.
تمام نواحی گردن نوزاد را با توجه مخصوص به چینهای آن تمیز کنید؛ زیرا ممکن است مملو از جرم باشد. در مورد نوزادان تازه متولد شده این جرم به احتمال زیاد سلولهای مرده پوست و در کودکان بزرگ‌تر، به احتمال زیاد ذرات خشک شده غذاست. مرحله بعد شستن دست و پا و سپس جلوی نیم‌تنه است.
شستن بچه
به منظور شستن موهای نوزاد، آنها را با حوله کوچک دستی خیس کنید، کمی مایع صابون روی موها بریزید و به آرامی تمام پوست سر از جمله نقاط نرم آن را ماساژ دهید. به شامپوی بچه نیازی نیست؛ صابون حمام مایع بچه در این مرحله یک تمیز کننده چند منظوره است.
سپس نوزاد را در حالی که سرش کمی متمایل به عقب و توی سینک است، با یک دست نگه‌دارید. با استفاده از فنجان یا لیوان پلاستیکی، آب‌گرم را به صورتی که وارد چشم‌هایش نشود، روی سر او بریزید. در صورت وارد شدن صابون به چشم‌ها، آنها را با آب‌گرم بشویید. نوزاد به محض خارج شدن صابون از چشم‌ها، آنها را خواهد گشود.
در مرحله بعد، پوشک نوزاد را خارج و باسن و اندامهای تناسلی او را بشویید
(هنگام شستن نوزاد دختر، به‌خاطر داشته باشید که شستشو را همیشه از سمت جلو به عقب انجام دهید). در خاتمه، او را بنشانید و به حالت آروغ زدن به سمت جلو به دستتان تکیه دهید و پشتش را بشویید. دقت کنید که صابونِ روی بدن کاملاً شسته و سپس بدن با حوله تمیز خشک شود. توجه مجدد شما را به نظافت دقیق لابه‌لای چینهای گردن نوزاد جلب می‌‌کنیم.
در داخل وان کوچولو
هنگامی‌‌که تصمیم گرفته‌اید نوزاد را در وان حمام کنید، به وان خاصی نیاز ندارید. بلکه می‌‌توانید نوزاد را در لگن هم بشویید. هنگام تولد پسرم، الکساندر، لوازم بیمارستانی من (شامل بطری فشاری، صابون، شامپو و چند عدد کیسه یخ) در یک تشت پلاستیکی کوچک صورتی – به اندازه دو سوم یک سینک عادی ظرفشویی به دستم داده شد.
پرستار از من خواست تشت کوچک را نگه‌دارم، چون برای استحمام نوزاد بسیار مناسب است، تشت کوچک به نظر می‌‌رسید، ولی در عمل بسیار کارآمد بود و از آن به جای یک ظرف پلاستیکی بزرگ جاگیر و حجیم استفاده می‌‌کردم.
هر نوع لگنی انتخاب می‌‌کنید، هنگام استفاده از آن به کمرتان بیندیشید. قرار دادن لگن در ظرفشویی یا روی کابینت آشپزخانه، آسان‌تر از خم شدن برروی آن در کف حمام است.
هنگامی که مجبور بودم دو فرزندم را همزمان استحمام کنم، متوجه شدم وان بچه‌ای که یکی از دوستانم به من عاریه داده بود، به خوبی روی وان حمام چفت می‌‌شد. چنانچه وان بچه شما به خوبی چفت نمی‌‌شود، و می‌‌خواهید دو فرزندتان را همزمان حمام کنید، وان نوزاد را بدون بستن راه‌آب آن، داخل وان بزرگ قرار دهید؛ باید جایی برای فرزند بزرگ‌تر باقی بماند.
پیش از بیرون آوردن لباسهای کودک، دقت کنید که تمام لوازم مورد نیاز آماده و در دسترس باشند. یک تشکچه اسفنجی نرم یا یک حوله توی لگن بچه پهن کنید و تنها ۵ تا ۷ سانتیمتر آب نیم‌گرم در آن بریزید؛ دمای آب را روی بخش داخلی مچ یا آرنج خود آزمایش کنید. بخش عمده بدن کودک و تمام صورتش باید کاملاً از آب بیرون باشد. با قرار دادن یک حوله دستی کوچک روی شکم و ریختن مکرر آب‌گرم روی آن، نوزاد را گرم نگه‌دارید (این یک وظیفه عالی برای خواهر یا برادر بزرگ‌تر است).
نکات مهمی برای زمان حمام نوزاد
برای بهینه‌سازی، ایمنی و جذاب بودن زمان استحمام این راهکارها را آزمایش کنید:
برای پیشگیری از سوختگی‌‌های خطرناک، دمای آب‌گرمکن را روی درجه کم ۵۰-۴۵ تنظیم نمایید.
برای سهولت استفاده با یک دست، صابون مایع بچه را در یک جا صابونی تمیز تلمبه‌ای بریزید.
حوله‌های کوچک متعدد در دسترس داشته باشید – هر چه بیشتر بهتر.
علاوه بر حوله‌ای که برای شستن مورد استفاده قرار می‌‌دهید، برای گرم نگه‌داشتن نوزاد چندتایی را روی بدن او پهن کنید. چنانچه فرزند بزرگ‌تری دارید، حوله کوچکی در اختیار او قرار دهید تا آن را با آب خیس کند و روی شکم نوزاد بچکاند. پاداش شما ممکن است خنده‌های دسته جمعی‌‌تان باشد.
نوزاد را با ضربان ملایم نوازش کننده دست خشک کنید. از مالیدن حوله به بدن او خودداری کنید؛ زیرا این کار ممکن است به پوست لطیف نوزاد صدمه بزند.
حوله‌ها را روی رادیاتور شوفاژ یا وسایلی از این قبیل گرم کنید – نوزاد گرمای مطبوع آنها را بسیار دوست خواهد داشت.
ظرفشویی آشپزخانه، در صورتی که دارای شیر و لوله متحرک باشد و تمام ظرفها شسته شده باشند، محلی بسیار مناسب برای استحمام نوزاد است.
به کمر خود فشار نیاورید. وان یا لگن استحمام نوزاد را روی سطح کابینت بگذارید.
کودک را در وان یا لگن مخصوص یا ظرفشویی خوب جاسازی کنید تا احتمال سُرخوردن و لغزیدن او کاهش یابد. قبل از قرار دادن نوزاد در آب یک حوله مخصوص و یا اسفنج زیرانداز، کف لگن یا ظرفشویی پهن کنید.
زمانی که نوزاد آماده انتقال از وان بچه به وان بزرگ است، کار را با چند بار قرار دادن وان یا تشت بچه درون وان بزرگ شروع کنید، تا او را به این جابه‌جایی عادت دهید.
همراه با کودک استحمام کنید شما به هر حال خیس خواهید شد؛ پس بهتر که به کمرتان فشار کمتری وارد آورید.
یک سرلوله آبپاش را به شیر وان متصل کنید و برای آبکشی کودک مورد استفاده قرار دهید، این نوع سرلوله، شستن موی کودک را بسیار آسان می‌‌سازد.
انتقال تدریجی به وان بزرگ
هنگامی که کودکتان می‌‌تواند بدون تکیه دادن به جایی، قُرص و محکم در جای خود بنشیند (حدوداً بعد از شش ماهگی) آماده استفاده از وان حمام است.
شاید در بعضی فروشگاههای لوازم کودک، صندلی یا حلقه مخصوص حمام برای این مرحله از سن کودک را دیده باشید. این وسایل کمک فوق‌العاده‌ای برای کودک هستند، ولی احتمالاً ارزش تهیه را ندارند.
کودک مدت زیادی از این وسایل استفاده نخواهد کرد، زیرا به محض آنکه شروع به خزیدن کند آرام نخواهد نشست. صندلی یا حلقه حمام ممکن است اعتماد به نفس کاذبی برای شما ایجاد کند. حتی زمانی که او در حلقه یا روی صندلی نشسته است، فاصله شما از او نباید بیش از دسترستان باشد. این وسایل از کله پا شدن و به زیر آب رفتن کودک پیشگیری نمی‌‌کنند.
بهترین روش شاید همراه کودک به داخل وان رفتن و ثابت نگه‌داشتن او با دو پاست. این روش، یک متد دونفره است. نفر اول وارد وان می‌‌شود و نفر دوم نوزاد را در اختیار او قرار می‌‌دهد (هنگام خارج کردن کودک از وان، عکس این روند انجام می‌‌شود).
از آنجا که اسفنج یا حوله پهن شده در کف وان بطور عادی از جای خود حرکت میکند، اگر به نظر می‌‌رسد کودک نشستن روی سطح سخت وان را دوست ندارد، یک زیرپایی ضدلغزش تهیه کنید. این نوع زیر پاییها نرم‌تر و در عین حال ایمن‌تر هستند.
اسباب‌بازیهای حمام نوزاد
در این مرحله کودک به اسباب‌بازیهای حمام علاقه‌مند خواهد بود، اما سعی کنید از نوع ساده تهیه شوند. چند شی‌‌ء شناور و یک فنجان برای آب بازی کافی است.
- لیف اسفنجی
- حوله کوچک (اسباب‌بازیهای حمام را در حوله بپیچید و به کودک بدهید تا در ضمن بازی، حوله را از دور آن باز کند).
- کتاب پلاستیکی شناور
- بطری آبفشان
- اردک پلاستیکی، قایق و عروسک
- بطریهای پر شامپو، نرم کننده و هر چیز غیراسباب‌بازی دیگر
پوسته‌های شوره مانند
هنگام شستن سر نوزاد ممکن است پوسته‌های ضخیم زردرنگی روی پوست سر او مشاهده کنید. این پوسته‌ها با وجود اینکه بسیار نامطبوع به نظر می‌‌رسند، بی‌‌خطر هستند.
می‌‌توانید بگذارید خودبه‌خود بریزند یا برای رهایی از آنها روش زیر را به‌کار ببرید.
در هنگام حمام نوزاد, پوست سر کودک را با روغن زیتون یا روغن بچه ماساژ دهید و بگذارید این روغن چند ساعت روی سر خیس بخورد. سپس با برس موی بچه، مسواک نرم یا برس نرم ناخن و به دنبال آن شست و شوی سر با شامپوی ضدشوره، پوسته‌ها را بشویید. برای کنده شدن این پوسته‌ها باید کمی روی پوست سر فشار وارد آورید و نگران صدمه دیدن کودک نباشید.
من برای تمیز کردن سر پسرم با یک برس (از آنجا که او نوزادی تاس بود و این حالت سر او را بسیار ناخوشایند می‌‌کرد) هفته‌ها تلاش نمودم اما موفق نمی‌‌شدم، تا اینکه پرستار بسیار باتجربه فرزندم برس را به دست گرفت و پوسته‌ها را با شدت تمام سایید، بدون اینکه کوچکترین صدایی از الکس درآید.
درباره نویسنده: کلیدهای مراقبت از نوزاد, از تولد تا یک سالگی
مشاهده نسخه کامل کتاب
